Giải Mã “Drama” Học Sinh Giỏi Cấp Tỉnh/TP: Có Được Cộng Điểm Thi Vào Lớp 10 Không?

Chuyện cộng điểm hay tuyển thẳng cho các bạn giật giải Học sinh giỏi (HSG) cấp tỉnh, thành phố khi thi vào lớp 10 luôn là chủ đề “hot rần rần” mỗi mùa tuyển sinh. Nhiều bạn và phụ huynh thắc mắc liệu thành tích này có giúp mình “dễ thở” hơn trong cuộc đua vào trường cấp 3 mơ ước không? Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã có câu trả lời chính thức: Theo quy chế hiện hành, giải HSG cấp tỉnh/thành phố không nằm trong diện được ưu tiên khi xét tuyển vào lớp 10 công lập đại trà đâu nhé!

Tại Sao Lại “Xôn Xao” Chuyện Ưu Tiên Cho Học Sinh Giỏi Cấp Tỉnh/Thành Phố?

Vấn đề này thực sự gây tranh cãi nhiều năm nay rồi, mỗi bên đều có lý lẽ riêng.

Phe “Nên Ưu Tiên”: Ghi Nhận Nỗ Lực, Tạo Động Lực

Nhiều thầy cô, các nhà quản lý giáo dục, phụ huynh và chính các bạn học sinh trong đội tuyển cho rằng, việc có một chút ưu tiên (như cộng điểm hoặc xét tuyển thẳng với giải cao) cho HSG cấp tỉnh/thành phố lớp 9 là hoàn toàn hợp lý và nên làm sớm.

Lý do là gì?

1. Nguồn nhân lực chất lượng: Các bạn trong đội tuyển chính là “hạt giống đỏ” cho các trường THPT chuyên sau này. Muốn cấp 3 có học sinh giỏi thì phải bồi dưỡng từ cấp 2 chứ!
2. Công sức xứng đáng: Để vào đội tuyển và đi thi, các bạn không chỉ học giỏi mà còn phải siêu chăm chỉ, ý thức tốt, dành cực kỳ nhiều thời gian ôn luyện (thậm chí “cày” quên ăn quên ngủ). Kỳ thi cũng được tổ chức rất nghiêm túc. Nên cộng điểm động viên là quá xứng đáng.
3. “Bất công” nhẹ?: Có một thực tế là trường chuyên trực thuộc các trường đại học (như Chuyên Sư phạm, Chuyên Khoa học Tự nhiên…) lại được phép tuyển thẳng khoảng 10% chỉ tiêu từ các bạn đạt giải Nhất HSG cấp tỉnh/thành phố. Trong khi đó, trường chuyên của tỉnh/thành phố lại không được làm vậy. Nhiều hiệu trưởng trường chuyên “than thở” mất kha khá học sinh giỏi vào tay các trường chuyên đại học vì chính sách này.
4. Cạnh tranh từ trường khác: Chưa kể, nhiều trường tư thục xịn sò, trường quốc tế, hay trường công lập tự chủ sẵn sàng “trải thảm đỏ”, đưa ra nhiều chính sách hấp dẫn để chiêu mộ nhân tài đạt giải HSG.

Học sinh tập trung ôn luyện trong thư viện chuẩn bị cho kỳ thi học sinh giỏi

Một cô giáo dạy trường chuyên lâu năm từng chia sẻ thật lòng: “Giờ mời học sinh vào đội tuyển khó lắm. Nhiều em giỏi nhưng không mặn mà, thà tham gia câu lạc bộ còn hơn. Một phần vì thi HSG có giải cũng chẳng được ưu tiên gì, thế thì ôn làm gì cho mất thời gian!”.

Chính vì những lý do này, nhiều nơi đã kiến nghị Bộ GD&ĐT xem xét lại, có cơ chế ưu tiên để khuyến khích, động viên các bạn học sinh giỏi. Chị Thùy Vân, một phụ huynh có con thi HSG, tâm sự: “Các con trong đội tuyển vừa giỏi vừa ngoan, ôn luyện mấy năm trời. Trước kỳ thi HSG cấp thành phố phải gác lại các môn khác, thi xong lại lao vào ôn 3 môn thi vào 10. Vất vả lắm! Nên việc cộng điểm là hợp lý, tạo động lực cho cả thầy và trò.”

Phe “Không Cần Ưu Tiên”: Thi HSG Là Để Thử Sức!

Tuy nhiên, cũng có luồng ý kiến phản đối. Họ cho rằng:

1. Giỏi sẵn rồi, cần gì ưu tiên?: Các bạn đạt giải HSG vốn đã có nền tảng tốt, học lực vượt trội rồi. Thêm ưu tiên nữa liệu có công bằng với các bạn khác?
2. HSG là sân chơi trí tuệ: Mục đích chính của kỳ thi là để khẳng định bản thân, cọ xát, học hỏi, phát triển tư duy chứ không phải để lấy điểm cộng.
3. Ôn HSG cũng là ôn chuyên: Thực tế, ôn thi HSG (nhất là các môn tự nhiên) cũng gần như là ôn thi vào lớp chuyên rồi, lợi đủ đường chứ không mất gì.
4. Thời gian ôn thi không ảnh hưởng nhiều: Việc ôn và thi HSG thường diễn ra trong học kỳ 1 lớp 9, các bạn vẫn còn cả học kỳ 2 để tập trung ôn thi vào lớp 10 đại trà.

Một phụ huynh tên Minh Phạm bày tỏ: “Theo tôi, không cần cộng điểm hay ưu tiên gì cả. Thi HSG là cơ hội tốt để các con thử sức thôi.”

Quy Định Hiện Hành Nói Gì? Bộ GD&ĐT Chốt Hạ!

Trước những tranh luận này, Bộ GD&ĐT đã khẳng định lại quy định hiện hành trong Quy chế tuyển sinh THCS và THPT (ban hành kèm Thông tư số 11/2014/TT-BGDĐT, sửa đổi bổ sung bởi Thông tư 05/2018/TT-BGDĐT và Thông tư 18/2014/TT-BGDĐT, hợp nhất tại Văn bản 03/VBHN-BGDĐT năm 2019).

Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất khi xây dựng quy chế là đảm bảo công bằng tối đa cho mọi học sinh.

Vậy ai mới được tuyển thẳng vào lớp 10?

• Các đối tượng chính sách đặc biệt (con liệt sĩ, con thương binh/bệnh binh mất sức lao động 81% trở lên, con của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học, người dân tộc rất ít người…).
• Học sinh đạt giải cấp quốc gia hoặc quốc tế về văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh THCS và THPT.

Ai được cộng điểm ưu tiên?

• Các đối tượng chính sách (con liệt sĩ, con thương binh/bệnh binh, con Anh hùng Lực lượng vũ trang, Anh hùng Lao động…). Mức điểm cộng khác nhau tùy đối tượng.
• Tuyệt đối không có điểm cộng khuyến khích cho giải HSG cấp tỉnh/thành phố.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD&ĐT), giải thích thêm:

• Bộ GD&ĐT chỉ tổ chức kỳ thi HSG quốc gia cho học sinh THPT, không có kỳ thi HSG cấp quốc gia hay quy định chính thức cho cấp THCS. Cũng không có mô hình trường chuyên ở cấp THCS.
• Mục tiêu của giáo dục THCS là phát triển toàn diện kiến thức và năng lực nền tảng cho học sinh. Việc chỉ tập trung ôn một môn từ sớm (lớp 7, lớp 8) để thi HSG có thể khiến các bạn bỏ lỡ cơ hội khám phá thế mạnh ở các môn học khác, ảnh hưởng đến việc lựa chọn môn học phù hợp ở cấp THPT.
• Kỳ thi vào lớp 10 kiểm tra kiến thức nhiều môn, trong khi giải HSG chỉ ghi nhận năng lực ở một môn duy nhất. Việc cộng điểm hay tuyển thẳng dựa trên giải HSG cấp tỉnh/thành phố có thể chưa phản ánh đúng năng lực tổng thể và không đảm bảo công bằng.

Tuy nhiên, ông Thành cũng cho biết: “Trước kiến nghị của các địa phương, Bộ sẽ nghiên cứu, đánh giá cụ thể và xem xét các yếu tố để ghi nhận kết quả của học sinh một cách bền vững, khuyến khích các em học thật, hình thành năng lực thật sự.”

Tình Hình Thực Tế Tại Các Địa Phương (Ví Dụ: Hà Nội)

Các Sở GD&ĐT địa phương, bao gồm cả Hà Nội, đều tuân thủ nghiêm ngặt quy chế tuyển sinh của Bộ.

Sở GD&ĐT Hà Nội khẳng định công tác tuyển sinh vào lớp 10 hàng năm được thực hiện đúng theo hướng dẫn và Quy chế tuyển sinh hiện hành (Văn bản hợp nhất 03/VBHN-BGDĐT). Quy chế này không có bất kỳ điều khoản nào về cộng điểm khuyến khích cho học sinh đạt giải HSG cấp thành phố. Việc cộng điểm chỉ áp dụng cho các nhóm đối tượng ưu tiên thuộc diện chính sách như đã nêu ở trên.

Như vậy, dù bạn có đạt giải cao trong kỳ thi HSG cấp tỉnh hay thành phố, theo luật hiện tại, bạn vẫn cần nỗ lực hết mình cho kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 như mọi thí sinh khác nhé! Thành tích HSG là một điểm cộng tuyệt vời cho hồ sơ học tập và trải nghiệm cá nhân, nhưng chưa phải là “vé thông hành” trực tiếp vào lớp 10 công lập đại trà.