Khám Phá 3 Cách Dạy Học Tích Hợp “Chất Lừ” Trong Chương Trình GDPT 2018

Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 đã mang đến một làn gió mới cho cách dạy và học ở Việt Nam, và một trong những thay đổi đáng chú ý nhất chính là nhấn mạnh vào dạy học tích hợp. Nghe có vẻ hơi “học thuật” nhỉ? Nhưng đừng lo, hiểu đơn giản thì đây là cách kết nối kiến thức các môn lại với nhau để việc học trở nên thú vị, thực tế và bớt rời rạc hơn đó. Cùng Thông tin tuyển sinh 247 “bóc tách” các kiểu dạy học tích hợp đang được áp dụng nhé, dựa trên chia sẻ từ PGS.TS Nguyễn Xuân Thành (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2) tại một hội thảo gần đây.

Dạy học tích hợp là gì mà “hot” vậy?

Nói nôm na, dạy học tích hợp là phương pháp liên kết, phối hợp kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực hoặc nhiều môn học khác nhau trong cùng một hoạt động dạy học. Thay vì học từng môn riêng lẻ, kiến thức bị chia cắt, thì nay bạn sẽ thấy các môn học “bắt tay” nhau, giúp bạn nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện và giải quyết các tình huống thực tế tốt hơn. Đây chính là xu hướng giáo dục hiện đại mà chương trình GDPT 2018 đang hướng tới.

“Bóc tách” 3 kiểu dạy học tích hợp phổ biến trong chương trình mới

Theo PGS.TS Nguyễn Xuân Thành, có 3 cách chính để “tích hợp” kiến thức trong chương trình mới. Mỗi cách lại có cái hay riêng, phù hợp với từng môn học và mục tiêu khác nhau.

Tích hợp nội môn: Học sâu hiểu kỹ ngay trong một môn

Nghe tên là đoán được rồi đúng không? Đây là kiểu tích hợp các mảng kiến thức, kỹ năng khác nhau ngay trong cùng một môn học. Ví dụ, trong môn Ngữ văn, bạn không chỉ học phân tích tác phẩm văn học mà còn được rèn luyện kỹ năng đọc hiểu, viết sáng tạo, thuyết trình, phản biện… Tất cả hòa quyện lại giúp bạn không chỉ nắm vững kiến thức mà còn biết cách vận dụng nó hiệu quả. Mục tiêu là học đi đôi với hành, kiến thức gắn liền với kỹ năng thực tế.

Tích hợp liên môn: Kết nối kiến thức giữa các môn học

Đây là hình thức tích hợp kiến thức của nhiều môn học khác nhau có liên quan. Nó có thể ở mức độ đơn giản như khi học môn này, thầy cô liên hệ đến kiến thức môn khác. Hoặc ở mức độ cao hơn là xây dựng hẳn những môn học mới gộp kiến thức từ nhiều lĩnh vực.

Chắc hẳn bạn đã quen thuộc với các môn như Khoa học tự nhiên (ở cấp THCS, tích hợp kiến thức Vật lý, Hóa học, Sinh học) hay môn Lịch sử và Địa lý (từ lớp 4 đến lớp 9). Đây chính là những ví dụ điển hình của tích hợp liên môn, giúp bạn thấy được bức tranh lớn hơn về thế giới tự nhiên và xã hội.

Tích hợp xuyên môn: Mang các vấn đề “nóng” của xã hội vào bài học

Kiểu tích hợp này còn “vượt rào” hơn nữa! Nó tập trung vào những chủ đề quan trọng, mang tính thời sự, có ý nghĩa thực tiễn cao và lồng ghép vào nội dung của nhiều môn học khác nhau.

Bạn có thể bắt gặp các chủ đề như chủ quyền quốc gia, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, bình đẳng giới, giáo dục giới tính, hay thậm chí là quản lý tài chính cá nhân… xuất hiện trong cả môn Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân, Sinh học, hay Ngữ văn. Cách tiếp cận này giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về các vấn đề xã hội và có ý thức trách nhiệm hơn với cộng đồng.

Môn Khoa học tự nhiên và Lịch sử – Địa lý: Minh chứng rõ nét cho dạy học tích hợp

Trong chương trình GDPT 2018, hai môn học thể hiện rõ nhất tinh thần tích hợp chính là Khoa học tự nhiên (KHTN) và Lịch sử và Địa lý (LS&ĐL).

Khoa học tự nhiên: Không còn là Lý, Hóa, Sinh riêng lẻ

Thay vì học 3 môn Vật lý, Hóa học, Sinh học tách biệt như trước đây ở cấp THCS, giờ đây các bạn sẽ được tiếp cận môn KHTN. Môn học này được xây dựng xoay quanh 4 mạch chủ đề chính:

• Chất và sự biến đổi của chất (Thiên về Hóa học)
• Vật sống (Thiên về Sinh học)
• Năng lượng và sự biến đổi (Thiên về Vật lý)
• Trái Đất và bầu trời (Tích hợp kiến thức nhiều lĩnh vực)

PGS.TS Nguyễn Xuân Thành chia sẻ về cách dạy học tích hợp trong chương trình GDPT mới

Cách thiết kế này giúp học sinh thấy được mối liên hệ mật thiết giữa các ngành khoa học tự nhiên, hiểu rằng thế giới vận động là một thể thống nhất. Đồng thời, theo PGS.TS Nguyễn Xuân Thành, việc chia theo mạch chủ đề cũng phần nào tạo điều kiện cho các giáo viên vốn được đào tạo đơn môn (chỉ dạy Lý, hoặc Hóa, hoặc Sinh) có thể bắt đầu triển khai chương trình mới thuận lợi hơn.

Lịch sử và Địa lý: Cùng khám phá những chủ đề “chất lừ”

Tương tự, môn Lịch sử và Địa lý ở cấp THCS cũng không còn là hai môn học tách rời hoàn toàn. Định hướng dạy học mới khuyến khích khám phá những chủ đề đòi hỏi góc nhìn tích hợp cao, kết hợp kiến thức của cả hai lĩnh vực.

Thử tưởng tượng xem, bạn sẽ được tìm hiểu về:

• Các cuộc đại phát kiến địa lý (Vừa là sự kiện lịch sử, vừa liên quan đến kiến thức địa lý).
• Các đô thị qua góc nhìn lịch sử và hiện tại.
• Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long (Kết hợp yếu tố lịch sử hình thành và đặc điểm địa lý tự nhiên, kinh tế – xã hội).
• Vấn đề bảo vệ chủ quyền, quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên Biển Đông (Cần cả kiến thức lịch sử về chủ quyền và kiến thức địa lý về vị trí, tài nguyên biển).

Để dạy tốt những chủ đề tích hợp cao như thế này, chắc chắn cần có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các giáo viên được đào tạo ở các chuyên ngành khác nhau.

Giáo viên cần chuẩn bị gì để “cân” tốt các môn tích hợp?

Việc triển khai dạy học tích hợp đặt ra những yêu cầu mới cho giáo viên. PGS.TS Nguyễn Xuân Thành cũng lưu ý rằng, các tổ chuyên môn trong nhà trường cần có sự phân công hợp lý. Giáo viên có thể được phân công dạy các mạch chủ đề phù hợp nhất với chuyên môn đã được đào tạo tại trường sư phạm.

Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là sự phối hợp chặt chẽ giữa các giáo viên trong cùng tổ/nhóm chuyên môn, từ khâu chuẩn bị bài giảng, tổ chức hoạt động học tập đến việc kiểm tra, đánh giá kết quả của học sinh.

Để hỗ trợ giáo viên cập nhật kiến thức và phương pháp dạy học mới, các chương trình bồi dưỡng cũng được tổ chức thường xuyên. Tin vui là các chương trình này thường được thiết kế theo hình thức tích lũy tín chỉ, giúp giáo viên linh hoạt sắp xếp thời gian tham gia học tập mà không quá ảnh hưởng đến công việc giảng dạy.

Hi vọng những chia sẻ trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các phương pháp dạy học tích hợp đang được áp dụng trong chương trình GDPT 2018. Đây là một bước tiến quan trọng để giáo dục Việt Nam ngày càng gần hơn với thực tiễn và giúp học sinh phát triển năng lực một cách toàn diện hơn.